Góc báo chí
Định giá startup cho mục đích gọi vốn: Những điểm cần lưu ý
11 thg 6 2020
(ĐTCK) Phong trào khởi nghiệp (startup) trong giới trẻ đang trở thành một xu hướng đáng khích lệ. Bài viết này giới thiệu một số cách tiếp cận và góc nhìn về định giá startup của các nhà đầu tư, từ đó giúp cho các startup chuẩn bị tốt hơn cho việc kêu gọi vốn thành công.
Định giá như thế nào?
Trong số các lựa chọn nguồn vốn cho startup, thì các nhà đầu tư trong giai đoạn sớm như nhà đầu tư thiên thần (Angel Investor) và quỹ đầu tư mạo hiểm (Venture Capital Fund) là hai đối tượng phổ biến được trông đợi nhiều nhất.
Tuy nhiên việc tiếp cận, thuyết phục các nhà đầu tư thiên thần hay quỹ đầu tư mạo hiểm không dễ dàng và việc các startup không hiểu cách thức nhà đầu tư đánh giá, nhận định về giá trị doanh nghiệp có khả năng dẫn đến việc huy động vốn không thành công.
Về mặt phương pháp, các cách tiếp cận định giá truyền thống (như chiết khấu dòng tiền - DCF hay so sánh thị trường) rất khó có thể áp dụng trong định giá startup. Vậy các nhà đầu tư thiên thần hay đầu tư mạo hiểm định giá startup giai đoạn đầu như thế nào khi các phương pháp truyền thống không thể áp dụng?
Trước hết, đối với nhà đầu tư thiên thần, thường là những cá nhân có tiềm lực tài chính, đam mê, có thể là chuyên gia trong ngành, sẵn sàng đầu tư cho các startup từ rất sớm, khi vẫn còn là ý tưởng đang được thử nghiệm - giai đoạn này thường gọi là Seed funding.
Tại giai đoạn này, nhà đầu tư thiên thần đầu tư chủ yếu vào bản thân các nhà khởi nghiệp, chủ nhân của ý tưởng kinh doanh, hơn là đầu tư vào hoạt động kinh doanh của startup! Vì thế việc định giá mang nhiều yếu tố “nghệ thuật” hơn là “khoa học”. Các yếu tố để cân nhắc giá trị thông thường sẽ bao gồm khả năng của đội ngũ lãnh đạo, tiềm năng của sản phẩm (đang được phát triển) trên thị trường hiện tại và tương lai, xu hướng công nghệ.
Đối với các quỹ đầu tư mạo hiểm, đây là các nhà đầu tư tổ chức chuyên nghiệp và thường tham gia đầu tư khi startup đã định hình được về sản phẩm, thị trường và mô hình kinh doanh (Series A funding), hoặc khi đã có chỗ đứng trên thị trường, cần mở rộng thị trường và sản phẩm (Series B funding). Việc định giá của các quỹ cũng “kỹ thuật” hơn, họ có thể sử dụng nhiều phương pháp định giá khác nhau, có thể kể đến 2 phương pháp thường dùng.
Đầu tiên là phương pháp Venture capital: Ước tính giá trị của công ty trong tương lai bằng cách lấy doanh thu hoặc lợi nhuận dự báo nhân với hệ số định giá thị trường, sau đó chiết khấu giá trị tương lai này về hiện tại với lợi suất yêu cầu.
Thứ hai là phương pháp Risk factors summation (tổng các yếu tố rủi ro) và phương pháp Scorecard (bảng tính điểm): Cân nhắc các yếu tố về thế mạnh của đội ngũ quản lý, tiềm năng sản phẩm/công nghệ, quy mô tiềm năng thị trường, lợi thế về kênh phân phối, các yếu tố rủi ro của startup trong tương quan đối với các công ty được sử dụng để so sánh, từ đó tính ra hệ số định giá điều chỉnh hoặc mức điều chỉnh giá trị tuyệt đối.
Chuẩn bị gì cho một giá trị tốt nhất?
Có thể thấy, đối với các nhà đầu tư giai đoạn đầu, các yếu tố ảnh hưởng tới giá trị của startup mang tính “chất lượng” rất nhiều và đây là điểm mà các nhà sáng lập startup cần lưu ý để có thể trở nên hấp dẫn với nhà đầu tư, cũng như đạt được giá trị tốt nhất.
Dưới đây là một số gợi ý mà nhà sáng lập có thể tham khảo:
Thứ nhất, nhấn mạnh vào tiềm năng tạo ra giá trị của các tài sản vô hình, bao gồm đội ngũ nhân sự nòng cốt, độ nhận diện thương hiệu, mạng lưới khách hàng hay số lượng người dùng, các sở hữu trí tuệ nếu có. Đây chính là những tài sản mà nhà đầu tư nhìn vào để đánh giá tiềm năng tạo ra lợi nhuận trong tương lai của doanh nghiệp.
Thứ hai, giảm thiểu mức độ rủi ro đầu tư đánh giá bởi nhà đầu tư, có thể thông qua các biện pháp đơn giản là cung cấp một cách trung thực thông tin về kết quả hoạt động kinh doanh quá khứ cũng như tầm nhìn, chiến lược và kế hoạch trong tương lai; thông tin phân tích về thị trường…
Thứ ba, tập trung vào giải pháp, cách thức để hiện thực hóa tham vọng phát triển, từ đó giúp các nhà đầu tư biết được các khoản đầu tư sẽ được sử dụng như thế nào để giúp doanh nghiệp tăng trưởng và mở rộng, đạt được các cột mốc về số lượng người dùng, khách hàng, doanh số…
Thứ tư, chú ý đến vai trò của các chỉ số hoạt động (phi tài chính) quan trọng sẽ giúp ích trong việc thuyết phục các nhà đầu tư về giá trị tiềm năng của doanh nghiệp, ví dụ số lượng người dùng, số lượng thuê bao, lượt tải về, số lượt đăng ký, số đơn hàng hay giá trị đơn hàng trung bình…
Thứ năm, chia sẻ với nhà đầu tư về đánh giá định vị thị trường (market positioning) và mô hình kinh doanh (business model) của startup trong tương quan với các doanh nghiệp hoạt động trong cùng hệ sinh thái, chuỗi giá trị.
Thứ sáu, chia sẻ kỳ vọng về giá trị công ty sau các mốc thời gian 1-5 năm và cơ sở của các kỳ vọng đó.
Với việc hiểu được quan điểm đánh giá của nhà đầu tư, các startup cũng có thể điều chỉnh kỳ vọng của bản thân về giá trị doanh nghiệp một cách hợp lý, qua đó tự tháo gỡ các nút thắt giữa bên đi gọi vốn và nhà đầu tư, thu hẹp khác biệt về quan điểm giá trị giữa các bên, và vì thế gia tăng khả năng thành công của việc huy động vốn.
