Cho mục đích xác định liệu doanh nghiệp có được áp dụng các quy định của IFRS 3 đối với các giao dịch mua một tài sản hoặc một nhóm tài sản, trước tiên doanh nghiệp cần xác định xem tài sản hoặc nhóm tài sản được mua có đủ điều kiện là một giao dịch hợp nhất kinh doanh hay không. Nếu doanh nghiệp kết luận đây là một giao dịch hợp nhất kinh doanh, doanh nghiệp phải đảm bảo giao dịch hợp nhất kinh doanh nằm trong phạm vi điều chỉnh của IFRS 3. Bản tin này hướng dẫn doanh nghiệp xác định xem giao dịch có phải là hợp nhất kinh doanh và thuộc phạm vi của IFRS 3 hay không.
Xác định một giao dịch hợp nhất kinh doanh
IFRS 3 sử dụng thuật ngữ giao dịch "hợp nhất kinh doanh" thay vì sử dụng các cụm từ hay sử dụng như tiếp quản, mua lại hoặc sáp nhập bởi vì mục tiêu của chuẩn mực bao gồm tất cả các giao dịch trong đó bên mua có được quyền kiểm soát đối với bên bị mua bất kể giao dịch đó có cấu trúc như thế nào. Hợp nhất kinh doanh được định nghĩa là một giao dịch hoặc sự kiện khác trong đó bên mua (nhà đầu tư) có được quyền kiểm soát một hoặc nhiều đơn vị kinh doanh.
Thông thường, việc một doanh nghiệp mua quyền kiểm soát trong một đơn vị hoạt động không liên quan khác sẽ là một giao dịch hợp nhất kinh doanh. Tuy nhiên, một giao dịch hợp nhất kinh doanh có thể được thực hiện, và một đơn vị có thể giành quyền kiểm soát, theo nhiều cách khác nhau.
Bên bị mua có phải là một 'đơn vị kinh doanh' không?
IFRS 3 yêu cầu doanh nghiệp xác định xem tài sản có được và bất kỳ khoản nợ phải trả nào có cấu thành một đơn vị kinh doanh hay không. Nếu tài sản và nợ phải trả không cấu thành một đơn vị kinh doanh, giao dịch đó sẽ được xác định là một giao dịch mua tài sản.
Kế toán hợp nhất kinh doanh không áp dụng cho việc mua tài sản hoặc nhóm tài sản không cấu thành đơn vị kinh doanh. Doanh nghiệp cần phân biệt giữa giao dịch hợp nhất kinh doanh và mua tài sản vì quy định kế toán mua tài sản khác với kế toán hợp nhất kinh doanh trong nhiều khía cạnh quan trọng.
Định nghĩa quyền kiểm soát của bên bị mua
Bên mua kiểm soát bên bị mua khi bên mua được hưởng hoặc có quyền đối với các khoản lợi nhuận biến đổi từ việc tham gia quản lý/kiểm soát với bên bị mua và có khả năng ảnh hưởng đến các khoản lợi nhuận đó thông qua quyền kiểm soát của mình đối với bên bị mua.
Quyền kiểm soát có được chuyển giao?
Hợp nhất kinh doanh liên quan đến việc một doanh nghiệp giành được quyền kiểm soát đối với một hoặc nhiều đơn vị kinh doanh (pháp nhân này được gọi là "bên mua"). IFRS 10 "Báo cáo tài chính hợp nhất" và IFRS 3 đưa ra các hướng dẫn để xác định liệu một doanh nghiệp có giành được quyền kiểm soát hay không.
Trong hầu hết các trường hợp, quyền kiểm soát của bên bị mua có được thông qua việc nắm giữ đa số quyền biểu quyết. Do đó, doanh nghiệp thường đạt được quyền kiểm soát thông qua quyền sở hữu đa số cổ phiếu có quyền biểu quyết (hoặc thông qua việc có thêm quyền biểu quyết dẫn đến sở hữu quyền chi phối nếu một số cổ phiếu đã được nắm giữ). Trong các giao dịch mua đơn vị kinh doanh không phải là một pháp nhân riêng biệt (giao dịch thương mại và giao dịch tài sản), quyền kiểm soát thường phát sinh thông qua quyền sở hữu các tài sản đó.
Tuy nhiên, quyền kiểm soát cũng có thể đạt được thông qua nhiều giao dịch và thỏa thuận khác - một số trong số đó đòi hỏi sự phân tích và xét đoán kỹ lưỡng và cẩn thận. Theo đó, doanh nghiệp cần xem xét định nghĩa về kiểm soát và hướng dẫn liên quan do cả IASB và IFRIC ban hành.
Xác định giao dịch kinh doanh có thuộc phạm vi của IFRS 3 hay không?
IFRS 3 áp dụng cho tất cả các giao dịch hợp nhất kinh doanh được xác định, ngoại trừ các trường hợp sau:
- Thỏa thuận hợp nhất giữa các đơn vị được hình thành trong báo cáo tài chính của chính các đơn vị tham gia thỏa thuận.
- Hợp nhất các đơn vị kinh doanh hoặc doanh nghiệp đồng kiểm soát (gọi là hợp nhất kinh doanh đồng kiểm soát).
- Giao dịch mua của doanh nghiệp đầu tư, theo định nghĩa tại IFRS 10, một khoản đầu tư vào công ty con được yêu cầu ghi nhận và đo lường theo giá trị hợp lý thông qua lãi hoặc lỗ (không có ngoại lệ).
Ấn phẩm đầy đủ của chúng tôi về “Hướng dẫn áp dụng IFRS 3”
Để có thông tin đầy đủ hơn về các hướng dẫn áp dụng IFRS 3, mời quý vị đọc báo cáo đầy đủ của chúng tôi bằng tiếng Anh thông qua đường dẫn sau:
Tải về bản tin IFRS
